Bu yazı Psikanalitik Açılımlar: Dürtüden Düşleme Simgeden Düşünceye isimli kitapta yer almaktadır.

SOL MEMENİN ALTINDAKİ

–Eros ve Thanatos Üzerine Notlar–

Hakan Kızıltan 

Kararmasın yeter ki
Sol memenin altındaki cevahir
Nâzım Hikmet

KARANLIK ZAMANLAR

1930 Eylül’ünde Almanya’da Nazi partisi Reichstag seçimlerinden ezici bir zaferle çıktı. Adolf Hitler’e ve partisine iktidar yolunu açan bu zafer, çıplak kötülüğün yıllarca sürecek kanlı saltanatının belki de ilk habercisiydi. 7 Aralık 1930 tarihinde Arnold Zweig’e yazdığı mektupta Sigmund Freud geleceğe dair karamsarlığını gizleme gereği duymayacaktı: “Karanlık zamanlara yaklaşıyoruz. Geç yaşımın kayıtsızlığı sayesinde belki bunun için endişe duymam gereksiz ancak yedi torunuma acımaktan kendimi alıkoyamıyorum” (Quinodoz, 2006, s. 236).

Yaklaşık bir yıl önce yayımlandığında büyük bir ilgiyle karşılanan ve kısa bir süre içinde birçok dile çevrilen Uygarlığın Huzursuzluğu kitabı tüm karamsar tonuna rağmen umut dolu bir sonla bitiyordu oysa. “İnsanlığın kaderini belirleyecek olan asıl soru, uygarlığın, birlikte yaşamayı tehdit eden yıkıcı dürtülerden kaynaklanan saldırılarla baş edip edemeyeceğidir” diyordu (Freud, 1999, s. 98). İçinde bulunulan tarihsel döneme dikkat çekiyor, doğal güçler karşısında elde edilen hâkimiyetin marifetiyle, insanların birbirini tümden ortadan kaldırmalarının işten bile olmadığını vurguluyordu. Ancak Eros ve Ölüm (ya da yaşam dürtüleri ile ölüm dürtüleri) arasındaki ezeli ve ebedi savaşta, Eros’un rakibi karşısında kendi üstünlüğünü gösterebileceğini umut edebileceğimizi söylüyordu her şeye rağmen (Freud, 1930). Hitler’in iktidarı ele geçirmesinden sonra, Freud, kitabın 1931 tarihli baskısında bitişe şu final cümlesini ekleme ihtiyacı hissetti: “Ama zaferi ve sonucu kim önceden kestirebilir ki?”.

Okumaya devam et Sol Memenin Altındaki – Hakan Kızıltan →

Oidipus, Psikanaliz ve Türkiye’de Psikanaliz

Bella Habip

Atölyenin tartışma konusu uyarınca, psikanalizin özel bir kültürel ve coğrafi bağlama aktarılmasının sorun ve güçlükleri çerçevesinde Oidipus konusunu ele almaya karar verdim. Benim de içinde bulunduğum bu bağlamda, Türkiye’de on ila on beş yıl önce ortaya çıkan psikanaliz faaliyeti son beş yıldır IPA himayesinde Çalışma Grubu olarak kurumsallaştı. Türkiye’de psikanalizin kurumsallaşmasının böylesine gecikmiş olmasına rağmen psikanaliz metinlerinin daha 1920’lerden itibaren yayınlanmaya başladığını gözlemliyoruz: Freud’un ilk çevirileri, bu metinler üzerine yorum yapan psikiyatristlerin, toplumbilimcilerin ve edebiyatçıların deneme ve raporları. Bütün bunlar örgütsüz ve dağınık bir biçimde yapılmıştı.

Bu atölyenin tartışma konusunun sunuşunda, Milagros Cid “psikanaliz kurumlarında güçlü kardeşlik ve ebeveyn-evlat bağları eşliğinde düşüncenin gelişimini sık sık köstekleyen, aktarımsal gerilimlerle derinden etkilenen psikanaliz kültürünün kuşaklar arası evrimi ve psikanalizin iletimi üzerine bir tefekkür” yapmamızı öneriyor. Bu saptamaya psikanaliz kültürünün kuşaklar arası evriminin, geldiği ülkeyi kuşatan kültüre, bu kültürün Yasa ile, Tarih ile, Yabancı ile ilişkilerini nasıl yönettiğine, özellikle de bu kültürün başta Oidipus karmaşası olmak üzere psikanaliz metinlerini yorumlama biçimine kuvvetle bağlı olduğu fikrini eklemek isterim. Antropologların Oidipus karmaşasını nasıl anlayıp yorumladıklarının genel olarak psikanalizi ne şekilde anladıklarına çok iyi bir örnek olduğu fikrini öne süren Éric Smadja’nın (2010) “Psikanaliz ile Antropoloji Arasındaki Tartışmanın Billurlaştırıcısı olarak Oidipus Karmaşası” makalesine gönderme yaparak, Oidipus karmaşasının bir kültür içinde anlaşılıp yorumlanmasının, o kültürde psikanalizin nasıl anlaşılıp yorumlandığını çok iyi örneklediğini söyleyeceğim.

Okumaya devam et Oidipus, Psikanaliz ve Türkiye’de Psikanaliz – Bella Habip →

Zihinsel İşleyişin Gelişimi Üzerine¹

Melanie Klein

Burada sunduğum makale metapsikolojiye bir katkı, Freud’un bu konudaki temel kuramlarını psikanalitik uygulamalardaki ilerlemelerden elde edilen sonuçların ışığında daha ileriye taşıma çabasıdır.

Freud’un altbenlik, benlik ve üstbenlik şeklindeki zihinsel yapı formülasyonu bütün psikanalitik düşüncenin temeli haline gelmiştir. Freud, kendiliğin bu bölümlerinin birbirlerinden keskin bir biçimde ayrılmadığını ve altbenliğin tüm zihinsel işleyişin dayanağı olduğunu açıkça belirtmiştir. Benlik altbenlikten gelişir, ancak Freud bunun hangi dönemde gerçekleştiğine ilişkin tutarlı bir kanıt sunmamıştır; benlik yaşam boyunca altbenliğin derinlerine doğru ilerler ve bu nedenle bilinçdışı süreçlerin sürekli etkisi altındadır.

Ayrıca Freud’un yaşam ve ölüm dürtülerini keşfi ile bunların doğumdan itibaren kutupsallığı ve kaynaşması zihnin anlaşılmasında muazzam ilerlemelerdi. Küçük bebeğin zihinsel süreçlerinde kendini yok etmek kadar kurtarmak ya da nesnelerine saldırmak kadar onları korumak için bastırılamayan itkiler arasındaki sürekli mücadeleyi izlerken birbirleriyle savaşım veren ilkel güçlerin iş başında olduğunun farkına vardım.  Bu bana, Freud’un yaşam ve ölüm dürtüsü kavramlarının yaşamsal klinik önemi hakkında daha derin bir kavrayış sağladı.  Çocukların Psikanalizi kitabını yazdığımda (1932)², iki dürtü arasındaki mücadelenin etkisi altında, benliğin temel işlevlerinden birinin -kaygıya hükmetme- yaşamın başlangıcından itibaren işletilmeye başlandığı sonucuna varmıştım³.

Okumaya devam et Zihinsel İşleyişin Gelişimi Üzerine – Melanie Klein →

Bu yazı Psikanalitik Açılımlar: Dürtüden Düşleme Simgeden Düşünceye isimli kitapta yer almaktadır.

Psikanalizin Terapötik Etkisi Üzerine-I[1]

Hans W. Loewald

Psikanalizin terapötik etkisine dair anlayışımızdaki gelişmeler psikanalitik süreç üzerine daha derin bir içgörüye dayanmaktadır. “Psikanalitik süreç” ile kastettiğim, hastanın kişiliğinde yapısal değişimlere yol açan, hasta ve analist arasındaki belirgin etkileşimlerdir. Elli yıldan uzun bir zamandır sürmekte olan psikanalitik araştırma ve uygulama ışığında, ruhsal aygıtın oluşmasında, gelişmesinde ve sürekli bütünlüğünde çevreyle etkileşiminin oynadığı role minnet duymaktayız. Benlik gelişimi üzerine çeşitli araştırmalar yapmış psikanalitik benlik psikolojisi, bize ruhsal yapıların gelişiminde diğer ruhsal yapılarla etkileşim ve benlik oluşumu ile nesne ilişkilerinin arasındaki bağlantıya ilişkin temel sorularla uğraşmak üzere çeşitli araçlar sunar[2].

Eğer “hastanın kişiliğinde yapısal değişimlerden” bahsediyorsak benlik gelişiminin psikanalizdeki terapötik süreç içinde sürdüğünü varsayıyor olmalıyız. Ve benlik gelişiminin yeniden başlaması yeni bir nesne yani analistle kurulan ilişkiye bağlıdır. Bu yeni ilişkinin doğası ve etkileri tartışmaya açıktır. Bu girişimimizde ruhsal aygıtın oluşması ve gelişmesi için nesne ilişkilerinin önemine ilişkin anlayışımızı terapötik sürecin dinamikleri ile ilişkilendirmek üretken bir yaklaşım sunacaktır. Bununla ilgili ilk yaklaşım aşağıda belirtilmiştir.

Okumaya devam et Psikanalizin Terapötik Etkisi Üzerine-I – Hans W. Loewald →